Niedobór żelaza i niedokrwistość z niedoboru żelaza mogą dotyczyć każdego. To powszechne schorzenia występujące na całym świecie i dotykające zarówno mężczyzn, jak i kobiety, osoby młode, jak i starsze [1]. Niedobór żelaza jest najbardziej rozpowszechniony wśród kobiet w okresie przedmenopauzalnym, wśród kobiet w ciąży oraz dzieci w wieku poniżej 5 lat [2]. W Europie niedobór żelaza dotyka do 33% kobiet w okresie przedmenopauzalnym, do 77% kobiet w ciąży oraz do 48% dzieci [2].
Żelazo jest niezbędne do produkcji czerwonych krwinek oraz zapewnienia sprawnego funkcjonowania serca i mięśni szkieletowych [3]. Odgrywa również istotną rolę w zwalczaniu infekcji i chorób [4], utrzymaniu odpowiedniego poziomu energii [5], prawidłowym funkcjonowaniu mózgu.
Niedokrwistość z niedoboru żelaza występuje, gdy poziom żelaza zmagazynowanego w organizmie jest tak niski, że organizm nie jest już w stanie wytworzyć wystarczającej ilości hemoglobiny do budowania zdrowych czerwonych krwinek [6]. Hemoglobina to białko znajdujące się wewnątrz czerwonych krwinek, które przenosi tlen do tkanek i narządów w całym organizmie.
Mimo poważnych konsekwencji i dużej częstości występowania niedoboru żelaza [7], schorzenie to jest wciąż zbyt rzadko rozpoznawane. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że ich zdrowie i samopoczucie jest zagrożone [8-9].
Objawy niedoboru żelaza i niedokrwistości z niedoboru żelaza są trudne do sprecyzowania, mogą przyjmować różną postać i być związane z wieloma innymi schorzeniami [10]. Do objawów niedoboru żelaza zaliczamy: powtarzające się bóle głowy [11], uczucie zmęczenia psychicznego, drażliwość, zawroty głowy, szybką utratę koncentracji [1,11-12], bolesne, białe zmiany wewnątrz jamy ustnej lub czerwone, łuszczące się pęknięcia po jednej lub obu stronach jamy ustnej [12-13]. Obserwuje się także kompulsywne, powtarzające się żucie lodu [14], pragnienie jedzenia substancji niejadalnych, takich jak ziemia [13-14], większą niż zwykle liczbę infekcji, takich jak kaszel czy przeziębienia [13]. Inne objawy to uczucie zmęczenia fizycznego [11-12], zimne ręce i/lub stopy [12-13], wypadanie włosów kępkami lub w większej ilości [15], problemy ze słuchem [10], ból na powierzchni języka [13, 15], bladość, najbardziej widoczna na twarzy, paznokciach, wewnątrz jamy ustnej i po wewnętrznej stronie powiek [11-12]. Mogą wystąpić trudności w oddychaniu [1]1, łatwo pękające i łamiące się paznokcie [1, 12-13], potrzeba poruszania nogami nawet podczas odpoczynku [11], niewyjaśnione plamy krwi pod skórą [1].
Standardowa diagnostyka pod kątem niedokrwistości obejmuje morfologię krwi. Jednak w celu wykrycia niedoboru żelaza konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań diagnostycznych [17]. Ferrytyna w surowicy jest uznawana za jeden z najdokładniejszych parametrów w diagnozowaniu niedoboru żelaza [17] i badanie jej poziomu zalecane jest przez Światową Organizację Zdrowia [18]. Ale poziom ferrytyny w surowicy, może się zmienić pod wpływem takich chorób jak grypa, a tym samym, w celu postawienia prawidłowej diagnozy może być konieczne sprawdzenie dodatkowych parametrów [18]. Należą do nich: TSAT lub wysycenie transferyny w surowicy [18], całkowita ilość żelaza w surowicy krwi [19], TIBC – czyli całkowita zdolność wiązania żelaza [20].
Warto zaznaczyć, że istnieje wiele sposobów leczenia niedoboru żelaza i zależą one od poziomu niedoboru i historii chorób pacjenta. Sposoby te obejmują: zwiększenie ilości żelaza w diecie, doustna suplementacja żelazem lub przyjmowanie go w formie dożylnej (poprzez infuzję lub zastrzyk) [3].
NIE LEKCEWAŻ NIEDOBORU ŻELAZA
Jeśli rozpoznasz u siebie jeden lub więcej objawów niedoboru żelaza, udaj się do lekarza.
