Apel do rządu o plan ratunkowy dla polskich pacjentów

6 października 2020 roku z inicjatywy Izby Gospodarczej Farmacja Polska odbyła się konferencja prasowa pt. „Plan ratunkowy dla polskich pacjentów. Czy stać nas na leki w dobie nowej normalności?”. Podczas spotkania Izba, wspólnie z przedstawicielami organizacji pacjentów oraz ekspertami, podpisała apel do rządu o wsparcie dla realizacji zobowiązań Rady Ministrów z dokumentu strategicznego „Polityka lekowa państwa 2018-2022”, zgodnie z którym powinno zostać skierowanych dodatkowych ponad 22 mld zł w ramach całkowitego budżetu na refundację w przeciągu najbliższych czterech lat. Sygnatariusze apelu przekonują, że dzięki tej decyzji Polacy mogą uzyskać szansę na skuteczne i bezpieczne leczenie zgodne ze standardami opracowanymi przez międzynarodowe towarzystwa naukowe.

22 miliardy na leki

Podczas konferencji prasowej pt. „Plan ratunkowy dla polskich pacjentów. Czy stać nas na leki w dobie nowej normalności?”, która odbyła się z inicjatywy Izby Gospodarczej Farmacja Polska przedstawiono prognozy wysokości całkowitego budżetu na refundację (CBR) w zależności od wzrostu nakładów publicznych na ochronę zdrowia oraz dynamiki wydatków Narodowego Funduszu Zdrowia na świadczenia.

„Dyskusja nad koniecznością skierowania dodatkowych środków na refundację toczy się od wielu lat. Po wprowadzeniu ustawy refundacyjnej nie skierowano oszczędności wynikających z wprowadzenia regulacji na finansowanie innowacyjnych produktów. Od kilku lat udział wydatków na refundację w planie finansowym NFZ spadał. Dopiero w ostatnim roku po raz pierwszy odsetek wydatków w ramach całkowitego budżetu na refundację wzrósł – dokładnie o 0,19 proc. Była to decyzja, która pozwoliła na zabezpieczenie potrzeb tysięcy polskich pacjentów” – przekonywała Irena Rej.

Prezes Izby Gospodarczej Farmacja Polska wyjaśniła, że w przypadku realizacji minimalnego poziomu wydatków na refundację, przewidzianego w dokumencie strategicznym Rady Ministrów „Polityka lekowa państwa na lata 2018-2022”, dodatkowe środki na refundację w latach 2021-2024 mogą wynieść ponad 22 mld zł. „Liczymy na dialog z udziałem ministra zdrowia. Kontynuacja udostępniania nowych terapii pacjentom jest niezmiernie ważna. Trzeba przyznać, że środki przeznaczone na refundację są dziś znacznie większe niż w latach ubiegłych, ale wciąż nie zaspokajają wszystkich pilnych potrzeb polskich pacjentów” – mówiła Irena Rej.

Stabilność finansowania

Zdaniem prof. Marcina Czecha z Polskiego Towarzystwo Farmakoekonomicznego dostępność skutecznych i bezpiecznych terapii jest silnie skorelowana z poziomem nakładów na ten cel. Tę zależność zdaniem eksperta widać wyraźnie w opracowaniach międzynarodowych, takich jak Raport IQVIA [1].

„Z racji kluczowego znaczenia stabilności finansowania terapii dla dostępności nowych technologii dla pacjentów był to jeden z najważniejszych zapisów, który znalazł się w dokumencie strategicznym ‘Polityka lekowa państwa na lata 2018-2022’ [2], przyjętym przez Radę Ministrów. Kształtowanie przewidywalnej i pozytywnej polityki refundacyjnej wymaga stałego otoczenia oraz określenia przestrzeni finansowej, w której resort zdrowia może się poruszać. Dziś, pomimo niestabilnego otoczenia gospodarczego spowodowanego pandemią COVID-19, projekt ustawy budżetowej na 2021 rok, przewidujący ponad dwukrotny wzrost nakładów z tego źródła na ochronę zdrowia – 22,8 mld zł – pozwoli zapewne na realizację zapisów ustawy ‘6 proc. PKB na zdrowie’. Nie wiadomo jednak, o ile więcej środków zostanie przeznaczone na refundację terapii” – zwracał uwagę prof. Marcin Czech, były wiceminister zdrowia, który w 2018 r. był odpowiedzialny za przygotowanie dokumentu strategicznego rządu.

Plan ratunkowy dla pacjentów

Stanisław Maćkowiak, prezes zarządu Federacji Pacjentów Polskich podkreślał, że dostępne informacje wskazują, iż pomimo zapewnienia w zakresie zabezpieczenia stabilnego poziomu finansowania na poziomie ustawy, polscy pacjenci często nie mają zapewnionego dostępu do leczenia odpowiadającego aktualnej wiedzy medycznej. „Takie dane cyklicznie publikują organizacje wspierające pacjentów z chorobami rzadkimi oraz onkologicznymi [3]. Wielu chorych na co dzień kontaktuje się z Federacją, sygnalizując kłopoty w dostępie do leczenia, które lekarz uznaje za najbardziej skuteczne – zwracał uwagę Stanisław Maćkowiak i dodał. – W ostatnich latach widzimy pozytywną zmianę w kształtowaniu polityki refundacyjnej, dzięki czemu dokonaliśmy poprawy w dostępności terapii dla wielu chorych. Zabezpieczenie odpowiednich środków jest niezbędne dla kontynuacji tego trendu.

Zdaniem prezesa zarządu Federacji Pacjentów Polskich niekorzystne skutki ograniczenia działania systemu ochrony zdrowia w dobie epidemii COVID-19 oraz opóźnienie procedur diagnostyki w przypadku wielu chorób sprawią, że wyjątkowego znaczenia nabierze zapewnienie dostępu do leczenia, które opóźnia rozwój choroby, przedłuża życie lub poprawia jego jakość. Zdaniem Stanisława Maćkowiaka od kilku lat dialog organizacji pacjentów z przedstawicielami resortu zdrowia przynosi wiele korzyści dla chorych. Prezes zarządu FPP podkreślał, że jego zdaniem należy tę formułę rozwijać oraz tworzyć platformy współpracy wielu interesariuszy systemu.

Zdrowie priorytetem rządów

„Obecnie systemy opieki zdrowotnej na całym świecie znajdują się w centrum działań mających na celu sprostanie pandemii COVID-19. Taki kryzys pokazuje, czy istniejące zasoby i struktury są wystarczające w tak nadzwyczajnej sytuacji. Dlatego zdrowie, zwłaszcza w dobie epidemii COVID-19 powinno być priorytetem rządu, a nie tylko ministerstwa zdrowia” – podkreślał Sebastian Schubert, przewodniczący Komisji Farmaceutyczno-Medycznej Polsko-Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej AHK.

W jednym z ostatnich wystąpień w bundestagu niemiecki minister zdrowia Jens Spahn, wypowiadając się w kontekście finansowania służby zdrowia w roku 2021, powiedział, że: „silna gospodarka może odnieść sukces tylko wtedy, gdy istnieje również silny system opieki zdrowotnej. Dlatego wydatki na ochronę zdrowia należy postrzegać nie tylko jako koszty, ale przede wszystkim jako inwestycję w przyszłość”.

Sebastian Schubert dodał, że 6 proc. PKB na zdrowie powinniśmy traktować jako dobry wstęp, a nie punkt docelowy. Warto popatrzeć, gdzie są inne kraje, jeśli chodzi o wydatki na zdrowie. Niemcy czy Francja przeznaczają już teraz ponad 9 proc. PKB na zdrowie, a nasi sąsiedzi, jak Czechy czy Słowacja, odpowiednio 6,2 proc. oraz 5,4 proc. (według danych za 2018 rok średnia dla OECD to 6,6 proc. PKB na zdrowie).

Stabilne otoczenie inwestorskie

Stabilne finansowanie systemu ochrony zdrowia, w tym stabilne finansowanie leków refundowanych, to zdaniem Jacka Gralińskiego, przewodniczącego Komitetu Farmaceutycznego AmCham, jeden z kluczowych elementów nie tylko zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych pacjentów, lecz również otoczenia wpływającego na budowanie obecności w Polsce zagranicznych inwestorów. „W tym kontekście ostatnie decyzje dotyczące realizacji ustawy ‘6 proc. PKB na zdrowie’, pomimo kryzysu gospodarczego, zasługują na uznanie – podkreślił Jacek Graliński. – Kolejnym kluczowym dla inwestorów elementem jest stabilność otoczenia prawnego. W połowie września minister finansów Tadeusz Kościński podpisał rozporządzenie w sprawie zmiany sposobu wyliczania całkowitego budżetu na refundację [4]. Warto pilnie śledzić, czy niezaplanowaną konsekwencją tej regulacji nie okaże się ograniczenie wydatków refundacyjnych. Dla dobra pacjentów warto będzie uczynić wszystko, by takiemu scenariuszowi zapobiec” – dodał.

Apel do Rządu o wsparcie

Według informacji przedstawionych podczas konferencji pt. „Plan ratunkowy dla polskich pacjentów. Czy stać nas na leki w dobie nowej normalności?” różnica w planie finansowym Narodowego Funduszu Zdrowia pomiędzy wysokością całkowitego budżetu na refundację a maksymalnym poziomem wydatków, określonym w ustawie (17%), przekroczyła półtora miliarda złotych. Zdaniem uczestników konferencji ta kwota oznacza potencjalne leczenie dla tysięcy chorych nieotrzymujących leczenia lub otrzymujących terapie suboptymalne oraz pewna inwestycja w ich zdrowie.

Uczestnicy spotkania podpisali apel do polskiego Rządu o wsparcie dla realizacji zobowiązań Rady Ministrów z dokumentu strategicznego „Polityka lekowa państwa 2018-2022”, które dają szansę na skierowanie dodatkowych ponad 22 mld zł na technologie lekowe w przeciągu najbliższych czterech lat.
Sygnatariusze apelu podkreślili, że dzięki pozytywnej decyzji rządu Polacy uzyskają szansę na skuteczne i bezpieczne leczenie zgodne ze standardami opracowanymi przez międzynarodowe towarzystwa naukowe, co ma kluczowe znaczenie dla zdrowia kolejnych pokoleń obywateli Polski w warunkach tak zwanej „nowej normalności”, budowanej już dziś, w dobie pandemii COVID-19. W ciągu najbliższych dni apel będzie dostępny online.